Najnowsze odkrycie naukowców z Chińskiej Akademii Nauk rzuca nowe światło na jedną z najważniejszych kwestii zdrowotnych naszych czasów: sen. Badacze zidentyfikowali rzadką mutację w genie SIK3, która może umożliwiać mózgowi sprawne funkcjonowanie przy znacznie krótszym czasie snu niż powszechnie uznawana norma.
Rzadsza niż myślisz — genetyka snu pod lupą
Odkrycia dokonano podczas badań nad osobami, które naturalnie potrzebują mniej snu — tak zwanymi natural short sleepers (NSS). Wśród badanych znalazła się zdrowa kobieta w wieku 70 lat, która spała średnio 6,3 godziny na dobę bez negatywnych skutków zdrowotnych. Analizy wykazały, że posiadała mutację genu SIK3, już wcześniej powiązanego z regulacją snu.
To piąta taka mutacja genetyczna zidentyfikowana do tej pory. Co ciekawe, gdy tę samą mutację przeniesiono na myszy laboratoryjne, zwierzęta również zaczęły spać krócej – o około pół godziny mniej w porównaniu z grupą kontrolną, mimo że ich aktywność fizyczna i sprawność poznawcza pozostały na niezmienionym poziomie.
Jak działa gen SIK3?
Gen SIK3 produkuje białko kinazy – enzym odpowiedzialny za przekazywanie sygnałów chemicznych między komórkami. W szczególności zaangażowany jest on w funkcjonowanie synaps, czyli połączeń między neuronami, które odgrywają kluczową rolę w przetwarzaniu informacji i regulacji procesów biologicznych – w tym snu.
Badania wskazują, że mutacja genu SIK3 wpływa na „efektywność snu”, a nie jego całkowitą długość. Mózg osób z tą mutacją może po prostu działać szybciej i wydajniej w zakresie procesów regeneracyjnych, które normalnie zachodzą w dłuższym czasie u większości ludzi.
Nowy kierunek w terapii zaburzeń snu?
Chociaż jesteśmy jeszcze daleko od tworzenia leków opartych na tej wiedzy, naukowcy podkreślają, że każde tego typu odkrycie przybliża nas do zrozumienia, jak zoptymalizować sen i pomóc osobom cierpiącym na jego zaburzenia.
Zidentyfikowanie dokładnego mechanizmu działania mutacji może w przyszłości posłużyć jako podstawa dla terapii mających poprawić jakość snu, bez konieczności wydłużania jego czasu trwania.
Czy potrzebujesz mniej snu niż inni?
Odkrycie mutacji genu SIK3 przypomina, że potrzeby senne są w dużym stopniu zależne od genetyki. To nie tylko kwestia stylu życia, ale również biologii. Osoby z tą rzadką mutacją nie doświadczają typowych skutków ubocznych niedoboru snu, takich jak zmęczenie, spadek koncentracji czy obniżona odporność.
Jak mówi dr Ying-Hui Fu z University of California, osoby z profilem NSS „mogą po prostu wykonywać wszystkie niezbędne funkcje snu znacznie szybciej i wydajniej”.
Kluczowe znaczenie dla zdrowia publicznego
Odkrycie mutacji SIK3 ma ogromne znaczenie nie tylko dla nauki, ale i dla zdrowia publicznego. Sen jest jednym z najważniejszych elementów zdrowego stylu życia, a jego zaburzenia wiążą się z wieloma chorobami — od depresji i cukrzycy, po choroby serca i Alzheimera.
Zrozumienie, jak organizm niektórych ludzi może regenerować się w krótszym czasie, może zrewolucjonizować podejście do snu i leczenia jego zaburzeń w przyszłości.
Badania opublikowano w czasopiśmie PNAS .