Dno Morza Północnego skrywa tajemnicę, która zdaniem naukowców „przeczy podstawowym zasadom geologii”. Badacze z Uniwersytetu w Manchesterze i norweskiej firmy Aker BP odkryli tam setki ogromnych kopców piasku, które powstały w wyniku niezwykłego procesu geologicznego – inwersji stratygraficznej. Odkrycie to może zmienić sposób, w jaki rozumiemy ruch osadów i płynów w skorupie ziemskiej.
Czym jest inwersja stratygraficzna?
W normalnych warunkach geologicznych warstwy osadów układają się zgodnie z upływem czasu – starsze znajdują się na dole, a młodsze nad nimi. W przypadku inwersji stratygraficznej ta zasada zostaje odwrócona. Cięższe warstwy opadają w dół, wypychając lżejsze, starsze osady ku górze, co prowadzi do „odwrócenia” dna.
Zjawisko to zaobserwowano pod Morzem Północnym na niespotykaną dotąd skalę. Ogromne kopce piasku, nazwane przez badaczy sinkitami, tworzą struktury, w których młodsze warstwy znajdują się pod starszymi – niczym geologiczne puzzle ułożone na opak.
Odkrycie dzięki badaniom sejsmicznym
Geofizycy Mads Huuse i Jan Erik Rudjord zidentyfikowali niezwykłe formacje dzięki szczegółowej analizie danych sejsmicznych. Fale akustyczne odbijające się od skał ujawniły, że całe fragmenty dna morskiego wyglądają tak, jakby zostały przewrócone do góry nogami.
Proces ten miał miejsce prawdopodobnie około 5,3 miliona lat temu, na granicy epok miocenu i pliocenu. Lżejsze warstwy zbudowane z mikroskopijnych skamieniałości morskich zostały wypchnięte ku górze, a gęstsze osady piasku opadły, tworząc charakterystyczne kopce.
Dlaczego to odkrycie jest ważne?
To zjawisko nie jest tylko ciekawostką geologiczną. Może mieć ogromne znaczenie dla współczesnych badań nad stabilnością skorupy ziemskiej i procesami pod powierzchnią oceanów. Zrozumienie mechanizmu powstawania sinkitów może pomóc w ocenie:
- jak podziemne zbiorniki zatrzymują płyny,
- jakie są warunki migracji ropy, gazu i wody,
- oraz jak bezpiecznie przechowywać dwutlenek węgla pod dnem morskim w ramach projektów związanych z walką ze zmianami klimatu.
Co dalej?
Choć odkrycie spotkało się zarówno z entuzjazmem, jak i sceptycyzmem, jedno jest pewne – badania nad dnem Morza Północnego otwierają nowy rozdział w geologii. Naukowcy podkreślają, że to dopiero początek. Kolejne analizy mogą ujawnić, jak szeroko rozpowszechniony jest ten proces na świecie i jakie ma znaczenie dla przyszłości energetyki i klimatu.
„To przykład, jak nieoczekiwane odkrycia mogą zmienić nasze spojrzenie na Ziemię” – podsumowuje prof. Huuse.
Badania opublikowano w czasopiśmie Communications Earth & Environment .