Coraz częstsze fale upałów, które obserwujemy na całym świecie, mogą mieć poważniejsze konsekwencje dla naszego zdrowia, niż do tej pory sądzono. Najnowsze badania wskazują, że długotrwała ekspozycja na ekstremalne temperatury może przyspieszyć starzenie się biologiczne organizmu w stopniu porównywalnym do palenia papierosów czy regularnego picia alkoholu.
Jak powstało badanie?
Zespół naukowców z Uniwersytetu Hongkongu przeanalizował dane 24 922 mieszkańców Tajwanu, którzy w latach 2008–2022 przeszli kompleksowe badania lekarskie. Wyniki zestawiono z danymi dotyczącymi fal upałów, na które poszczególne osoby mogły być narażone w miejscu zamieszkania.
Badacze skupili się na markerach biologicznych starzenia, które – w przeciwieństwie do wieku metrykalnego – odzwierciedlają rzeczywistą kondycję tkanek, narządów i komórek. Okazało się, że częste fale upałów znacząco wpływały na przyspieszenie procesu starzenia biologicznego.
Ekstremalne ciepło jak papierosy i alkohol
Uczestnicy badania zostali podzieleni na cztery grupy w zależności od poziomu ekspozycji na fale upałów. Każdy wyższy poziom narażenia oznaczał dodatkowe 0,023–0,031 roku życia biologicznego. Oznacza to, że fale upałów można zaliczyć do tej samej kategorii czynników ryzyka co palenie, alkohol, dieta czy brak aktywności fizycznej.
Jak podkreślają autorzy badania, ekstremalne temperatury mogą przyczyniać się do uszkodzeń komórkowych, zaburzeń w pracy narządów i ogólnego osłabienia organizmu. W efekcie organizm starzeje się szybciej, niż wynikałoby to z kalendarza.
Kto jest najbardziej narażony?
Badanie wykazało, że na fale upałów szczególnie wrażliwe są osoby starsze, mieszkańcy obszarów wiejskich oraz pracownicy fizyczni. To właśnie te grupy społeczne częściej odczuwają skutki zdrowotne związane z ekstremalnym ciepłem.
Z perspektywy globalnej problem będzie narastał. Według prognoz do 2050 roku aż 16% światowej populacji będzie miało 65 lat lub więcej. W obliczu wydłużającego się życia kluczowe staje się pytanie: jak zapewnić, by dodatkowe lata były spędzone w zdrowiu?
Co dalej?
Naukowcy apelują o tworzenie polityk publicznych, które pomogą społeczeństwom adaptować się do skutków zmian klimatu. Obejmuje to m.in. inwestycje w infrastrukturę chroniącą przed upałami, działania edukacyjne oraz strategie ograniczające nierówności środowiskowe.
Choć badanie nie dowodzi bezpośredniego związku przyczynowo-skutkowego, jego skala i długi okres obserwacji sprawiają, że wyniki są niezwykle cenne. Pokazują one, że ekstremalne zjawiska pogodowe nie tylko wpływają na nasze samopoczucie tu i teraz, ale mogą również przyspieszać procesy starzenia na poziomie biologicznym.